Hiện nay, không khó để bắt gặp các sản phẩm bao bì nhựa dùng một lần như cốc, dĩa, thìa, hộp xốp, túi nilon,… tại các nhà hàng, quán ăn, cửa hàng đồ uống, siêu thị tiện ích. Hàng ngàn suất cơm hộp, sữa, hay cà phê được bán ra mỗi ngày tương ứng với hàng ngàn chiếc cốc nhựa, ống hút và túi nilon bị bỏ ngoài môi trường.
Việc sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần đang trở thành thói quen của đa phần người dân bởi tính tiện dụng, song ít ai quan tâm đến tác hại của nó. Ngoài ảnh hưởng đến môi trường như tàn phá hệ sinh thái, gây ngập úng ở các đô thị, hủy hoại sinh thái biển và sinh thái sông hồ, túi nilon và rác thải nhựa còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người.
Thói quen sử dụng đồ nhựa dùng một lần vừa gây hại môi trường vừa ảnh hưởng sức khỏe (Ảnh minh họa)
Chia sẻ tại Tọa đàm “Giải pháp phân loại rác thải nhựa tại gia đình” do Tạp chí Gia đình Việt Nam phối hợp với Công ty CP Acecook Việt Nam tổ chức, TS. Hoàng Dương Tùng – Nguyên Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Môi trường, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam cho biết, các sản phẩm nhựa, nhất là hộp xốp đã được chứng minh có chứa chất độc nguy hại có thể làm tổn thương não, gây viêm gan, rối loạn nội tiết, gây vô sinh và ung thư.
“Về nguyên tắc, những món đồ này đều chỉ được dùng một lần và không được dùng cho đồ ăn nóng. Nhưng thực tế, hiện có nhiều cửa hàng bán phở, bán cháo cũng sử dụng túi bóng, đồ nhựa dùng một lần để đựng đồ ăn.” – TS. Hoàng Dương Tùng cho hay.
Khi túi ni lông, hộp nhựa hay màng bọc thực phẩm đựng cơm canh, thực phẩm nóng ở khoảng 80 độ C, có thể khiến các chất phụ gia như chất hóa dẻo, phẩm màu, chì, cadimi… dễ dàng thôi nhiễm vào thức ăn, sau đó hấp thụ vào cơ thể người qua quá trình sử dụng.
Các hóa chất này tích tụ lâu ngày có thể gây ung thư, gây ảnh hưởng xấu đến phát triển não bộ ở trẻ, làm thay đổi mô, biến đổi nhiễm sắc thể, sảy thai, dị tật bẩm sinh, thay đổi nội tiết tố và nhiều hệ luỵ khác cho sức khỏe con người.
Hộp xốp có chứa chất độc nguy hại có thể gây vô sinh và ung thư (Ảnh minh họa)
Đáng chú ý, hiện nay nhiều sản phẩm ống hút, cốc nhựa hộp xốp dùng một lần chủ yếu được tái chế từ những sản phẩm nhựa đã qua sử dụng.
“Trên thực tế, tại một số làng nghề tái chế rác thải truyền thống vẫn còn tình trạng sử dụng công nghệ lạc hậu để tinh chế nhựa, sau đó nấu thành hạt nhựa để bán cho người sản xuất. Công nghệ lạc hậu không thể giúp loại bỏ được tạp chất độc hại có trong loại nhựa này và khi sử dụng, chúng có thể phát sinh chất độc.” – TS. Hoàng Dương Tùng nói.
Trước những tác hại của đồ nhựa dùng một lần, nhiều chương trình tuyên truyền cùng các phong trào “Nói không với sản phẩm nhựa dùng một lần” đã ra đời. Nhiều sáng kiến đưa ra để giảm thiểu ô nhiễm, bảo vệ môi trường như sử dụng các sản phẩm có nguồn gốc từ thiên nhiên, nhựa sinh học, sản phẩm giấy, khuyến khích người dân mang dụng cụ đựng khi mua thực phẩm…
Tuy nhiên trên thực tế, việc tránh sử dụng đồ nhựa một lần là khá khó khăn với người dân. Hiện các loại vật liệu thân thiện môi trường thường có giá thành khá cao trong khi đó đồ nhựa dùng một lần lại có giá siêu rẻ. Nếu mua với số lượng lớn, giá thành các loại đồ này chỉ có giá từ 300 – 500 đồng/chiếc. Người bán đồ uống thực phẩm với giá bình dân cũng khó lòng lựa chọn loại vật dụng khác để đựng thuận tiện và giá rẻ hơn các loại hộp nhựa dùng một lần.
Việc thay đổi từ đồ nhựa dùng một lần sang đồ dùng thân thiện với môi trường còn nhiều khó khăn (Ảnh minh họa)
Chính vì vậy, để giảm thiểu việc đồ nhựa dùng một lần, theo TS. Hoàng Dương Tùng cần sự phối hợp từ nhiều phía, từ cơ quan chức năng cho tới người tiêu dùng.
Theo đó, người tiêu dùng nên cẩn trọng trong việc chọn lựa sử dụng các loại đồ dùng nhựa dùng một lần vì có thể dùng nhầm loại không thích hợp, tái sử dụng lại dùng một lần, hoặc dùng loại chứa các dẫn chất gây độc hại. Tốt nhất người tiêu dùng nên lựa chọn các sản phẩm thay thế thân thiện với môi trường như thay thế chai nhựa bằng chai thủy tinh, ống hút nhựa bằng ống hút tre, túi nhựa bằng túi giấy…
Về phía cơ quan quản lý, vị chuyên gia này cho rằng nên có phương án tăng thuế cho sản phẩm túi nilon, hộp nhựa dùng một lần. Giá cao thì người dùng sẽ phải tính toán hơn